Lampa na podczerwień na zatoki – jakie daje efekty?

Problemy z zatokami – w tym zapalenie, uczucie rozpierania w obrębie twarzy, przewlekły nieżyt nosa czy ból głowy – należą do najczęstszych dolegliwości laryngologicznych. W ostatnich latach coraz większe zainteresowanie budzą terapie wspomagające, takie jak fotobiomodulacja (PBM) z użyciem światła czerwonego i promieniowania podczerwonego. Czy fotobiomodulacja może mieć zastosowanie w kontekście problemów zatokowych? Przyjrzyjmy się, co mówią badania naukowe o mechanizmach działania światła czerwonego i podczerwieni oraz jakie są aktualne wyniki badań klinicznych.

Ten artykuł przedstawia przegląd badań naukowych i ma charakter wyłącznie informacyjny – nie stanowi porady medycznej. Lampy Mitowell nie są wyrobami medycznymi i nie służą do diagnozowania, leczenia ani zapobiegania chorobom. W przypadku problemów zdrowotnych zawsze skonsultuj się z lekarzem.

Najważniejsze informacje

• Badania kliniczne wykazały średnią redukcję objawów zapalenia zatok o 46% przy użyciu światła 830 nm przez 4 tygodnie, z utrzymaniem poprawy przez 5 miesięcy
• Promieniowanie podczerwone o długości fal 810-850 nm wnika w tkanki na głębokość 2-5 cm, stymulując mitochondria do produkcji ATP
• Terapia światłem nie zastępuje leczenia farmakologicznego, ale może je wspomagać w przypadku przewlekłych problemów zatokowych

Mechanizmy działania światła podczerwonego – perspektywa naukowa

Światło o określonych długościach fal jest przedmiotem intensywnych badań naukowych w kontekście różnych zastosowań biologicznych. Precyzyjnie dobrane parametry mogą wpływać na funkcjonowanie tkanek na poziomie komórkowym, procesy mikrokrążenia i regenerację. Przyjrzyjmy się mechanizmom działania światła podczerwonego oraz temu, jakie procesy biologiczne są aktywowane podczas ekspozycji na fale o długości 810-850 nm.

Charakterystyka promieniowania podczerwonego

Światło podczerwone to promieniowanie emitowane przez specjalistyczne urządzenia, które może wnikać w tkanki na głębokość od 2 do 5 cm. W odróżnieniu od klasycznych promienników, nowoczesne urządzenia LED nie koncentrują się na intensywnym nagrzewaniu skóry, lecz na biostymulacji komórek. Fale o długości 810–850 nm, będące w zakresie tzw. bliskiej podczerwieni, uruchamiają szereg reakcji biologicznych wspierających gojenie, ukrwienie i regenerację.

Potencjał światła podczerwonego w kontekście stanu zapalnego i bólu – co mówią badania?

Promieniowanie IR-A (bliska podczerwień) oddziałuje bezpośrednio na mitochondria – tzw. elektrownie komórkowe – stymulując produkcję ATP. W warunkach laboratoryjnych zaobserwowano, że proces ten:
- Poprawia metabolizm komórkowy
- Wspiera naturalne mechanizmy odpowiedzialne za komfort mięśniowy
- Aktywuje procesy regeneracyjne na poziomie komórkowym
- Wpływa na rozszerzenie naczyń krwionośnych, co wspiera naturalne procesy oczyszczania tkanek

W kontekście tkanek nosowych i przynosowych, mechanizmy te mogą przekładać się na poprawę drenażu i zmniejszenie obrzęku błony śluzowej.

➡Podczerwień – co to jest? Zastosowanie podczerwieni

Mechanizmy biologiczne obserwowane w badaniach

Naświetlanie zatok światłem IR może przynieść wyraźną ulgę, ponieważ wpływa jednocześnie na kilka mechanizmów biologicznych odpowiedzialnych za odczuwane objawy. Przede wszystkim promieniowanie podczerwone rozszerza naczynia krwionośne, co poprawia przepływ krwi w obrębie zatok i zwiększa dopływ tlenu oraz składników odżywczych do błon śluzowych. Dzięki temu organizm szybciej usuwa nagromadzone produkty stanu zapalnego, a zatoki oczyszczają się skuteczniej.

Dodatkowo światło działa przeciwzapalnie – hamuje uwalnianie substancji odpowiedzialnych za obrzęk i podrażnienie śluzówki. To z kolei przekłada się na zmniejszenie uczucia zatkania nosa i złagodzenie bólu, zwłaszcza w okolicach czoła i policzków. Jednocześnie aktywowane zostają mechanizmy regeneracyjne: komórki błony śluzowej szybciej się odbudowują, a uszkodzone tkanki goją się bardziej efektywnie.

W badaniach te połączone mechanizmy przekładały się na poprawę komfortu uczestników, wsparcie w łatwiejszym oddychaniu i ogólne poczucie ulgi w obrębie zatok.

Protokoły stosowane w badaniach naukowych?

W badaniach klinicznych nad fotobiomodulacją w kontekście zatok stosowano różnorodne protokoły, jednak kluczowe znaczenie miała systematyczność. Niezależnie od tego, czy zabiegi odbywają się codziennie, co drugi dzień czy kilka razy w tygodniu – regularność wpływa bezpośrednio na skuteczność terapii.

W większości badań zastosowano serie od kilku do kilkunastu naświetlań, prowadzonych przez kilka dni lub tygodni. Efekty – takie jak zmniejszenie bólu, poprawa drożności nosa i ogólna ulga – pojawiały się zwykle po zakończeniu całego cyklu, a w wielu przypadkach utrzymywały się jeszcze przez kilka miesięcy.

➡Lampa na podczerwień – działanie, zastosowania i zasady bezpieczeństwa

Skuteczność fotobiomodulacji w badaniach naukowych nad zatokami

Wiele osób zastanawia się, czy terapia światłem czerwonym lub podczerwonym to coś więcej niż tylko domowy zabieg wspomagający. Aby odpowiedzieć na to pytanie, warto zajrzeć do wyników badań naukowych, które analizują wpływ terapii światłem na objawy zapalenia zatok. 

Przegląd badań i opinii na temat skuteczności

Skuteczność światła czerwonego i podczerwonego w kontekście zapalenia zatok została potwierdzona w kilku badaniach klinicznych. Choć każde z nich miało nieco inny protokół i parametry, wnioski były spójne: fotobiomodulacja może znacząco zmniejszyć objawy i poprawić komfort życia pacjentów.

• Naghdi i wsp. (2013) przeprowadzili badanie na 15 osobach z przewlekłym zapaleniem zatok. Uczestnicy byli poddani terapii laserem o długości fali 830 nm przez 4 tygodnie. Średnia redukcja objawów, takich jak ból głowy i uczucie zatkania nosa, wyniosła 46%, a poprawa utrzymywała się nawet przez pięć miesięcy po zakończeniu terapii. (PubMed)
• Abdulrashid i wsp. (2024) skupili się na działaniu światła podczerwonego o długości fali 904 nm. W badaniu wzięło udział 31 pacjentów, z których połowa otrzymała aktywną terapię, a połowa placebo. Osoby poddane faktycznej podczerwieni odczuły znaczną poprawę: zmniejszyły się bóle głowy, zmęczenie oraz objawy widoczne w obrazach tomograficznych zatok. (PubMed)
• Mortazavi i wsp. (2015) zastosowali nietypową technikę – światło podczerwone aplikowano od wewnątrz jamy ustnej, by dotrzeć bezpośrednio do zatok szczękowych. Taka metoda przyniosła istotną poprawę: zwiększył się przepływ powietrza przez nos, zmniejszyło się uczucie zatkania, a pozytywne efekty utrzymywały się przez co najmniej sześć miesięcy. (PubMed)
• Krespi i wsp. (2011) badali zastosowanie światła 940 nm u pacjentów po zabiegach operacyjnych zatok, co prowadziło do poprawy stanu klinicznego bez konieczności stosowania antybiotyków czy sterydów, co wskazuje na potencjał tej metody jako alternatywnego wsparcia w rekonwalescencji. (PubMed)
• Naghdi i wsp. (2022) zrealizowali ciekawe badanie porównawcze, w którym pacjenci najpierw byli poddani terapii pozorowanej (placebo), a następnie aktywnej – z użyciem naświetleń światłem o długości fali 830 nm. Tylko w przypadku prawdziwej terapii zaobserwowano istotną redukcję objawów, co potwierdza skuteczność zastosowanego promieniowania. (PubMed)

Badania konsekwentnie wskazują, że fotobiomodulacja ma potencjał jako bezpieczna metoda wspierająca terapie przewlekłego zapalenia zatok. Jej skuteczność w badaniach była szczególnie widoczna przy regularnym i systematycznym stosowaniu protokołów.

Światło czerwone i podczerwień w kontekście problemów zatokowych

Światło czerwone i podczerwone oddziałują na organizm na różnych głębokościach. Ich działanie opiera się na stymulacji procesów regeneracyjnych i poprawie mikrokrążenia, co w badaniach było analizowane w kontekście problemów zatokowych. W tej części przyjrzymy się, jak te dwie długości fal współdziałają i jakie znaczenie ma ich połączenie.

Synergiczne działanie światła czerwonego i podczerwieni

Światło czerwone, emitowane zazwyczaj w zakresie 630–660 nanometrów, wnika płycej w tkanki niż promieniowanie podczerwone. W badaniach sugeruje się, że działa ono silnie na poziomie komórkowym, wspierając naturalną regenerację i mechanizmy przeciwzapalne organizmu, co może wspomagać kondycję błony śluzowej.

ZZ kolei fale podczerwieni bliskiej (NIR) – najczęściej 810–880 nm – sięgają głębiej, nawet do 4–5 cm w głąb tkanek. W badaniach obserwuje się, że mogą one wspierać mikrokrążenie i dotlenienie zatok oraz pobudzać mitochondria do produkcji energii (ATP), co może wspierać procesy regeneracyjne i odbudowę.

Połączenie tych dwóch długości fal daje efekt synergii: światło czerwone oddziałuje powierzchniowo, natomiast podczerwień – na głębsze struktury tkanek. W badaniach zaobserwowano, że taka kombinacja może wpływać na różne poziomy tkanek.

W badaniu Koycu i wsp. z 2023 roku (PubMed) zastosowano jednoczesne naświetlanie światłem widzialnym (czerwonym) i podczerwonym u pacjentów z alergicznym nieżytem nosa. Po czterech tygodniach terapii odnotowano istotne zmniejszenie objawów takich jak zatkanie nosa czy kichanie, a także zmiany cytologiczne w błonie śluzowej . To potwierdza, że jednoczesne użycie obu zakresów światła może przynosić korzystne efekty w przypadku stanów zapalnych nosa i zatok.

Urządzenia stosowane w badaniach

W badaniach naukowych stosowano urządzenia LED emitujące światło czerwone i podczerwone. W odróżnieniu od klasycznych promienników cieplnych, urządzenia LED nie powodują intensywnego nagrzewania powierzchni. Emitują precyzyjnie określone długości fal bez przypadkowego promieniowania z innych zakresów widma. W badaniach parametry były każdorazowo dostosowywane przez specjalistów prowadzących terapię.

➡Lampa na podczerwień do terapii światłem – na co pomaga?

Czy terapia światłem może wspomagać nas przy problemach z zatokami?

Badania sugerują kilka potencjalnych mechanizmów. Po pierwsze, w niektórych badaniach zaobserwowano ograniczenie częstotliwości nawrotów. Po drugie, światło może korzystnie wpływać na błonę śluzową nosa, wspierając jej naturalną regenerację i funkcjonowanie. W badaniach obserwowano również poprawę drenażu zatok, co wiązało się ze zmniejszeniem objawów takich jak uczucie zatkania nosa czy dyskomfort.

Terapia światłem LED sprawdza się szczególnie dobrze u osób z przewlekłym nieżytem nosa, CRS i tendencją do częstych infekcji górnych dróg oddechowych.

Podsumowanie – co mówią badania

Badania nad fotobiomodulacją w kontekście problemów zatokowych wskazują na kilka potencjalnych mechanizmów działania. Światło podczerwone może wspierać naturalne procesy mikrokrążenia i dotlenienia tkanek. W badaniach obserwowano również wpływ na naturalne mechanizmy przeciwzapalne, rozluźnienie napięcia mięśniowego oraz wsparcie procesów regeneracji śluzówki nosa.

Badania nad fotobiomodulacją obejmowały osoby z przewlekłym zapaleniem zatok, pacjentów po zabiegach laryngologicznych, a także osoby z przewlekłym nieżytem nosa i częstymi infekcjami górnych dróg oddechowych.

Jeśli rozważasz jakąkolwiek formę terapii w kontekście problemów zdrowotnych, zawsze skonsultuj się z lekarzem laryngologiem, który ustali odpowiednią diagnozę i plan leczenia.

Źródła

Naghdi, S., Nakhostin Ansari, N., Fathali, M., Bartley, J., Varedi, M., & Honarpishe, R. (2013). A pilot study into the effect of low-level laser therapy in patients with chronic rhinosinusitis. Physiother Theory Pract, 29(8), 596–603. DOI: 10.3109/09593985.2013.775204 PMID: 23521568 

Abdulrashid, N. A., Ali, O. I., & Elsharkawy, M. A. (2024). Effect of photobiomodulation therapy on headache, and fatigue in patients with chronic rhinosinusitis: a randomized controlled study. Lasers Med Sci, 39(1), 62. DOI: 10.1007/s10103-024-04011-4 PMID: 38358423

Mortazavi, H., Khalighi, H., Goljanian, A., Noormohammadi, R., Mojahedi, S., & Sabour, S. (2015). Intra-oral low level laser therapy in chronic maxillary sinusitis: A new and effective recommended technique. J Clin Exp Dent, 7(5), e557–e562. DOI: 10.4317/jced.52282 PMID: 26644829

Krespi, Y. P., & Kizhner, V. (2011). Phototherapy for chronic rhinosinusitis. Lasers Surg Med, 43(3), 187–191. DOI: 10.1002/lsm.21042 PMID: 21290392

Naghdi, S., Ansari, N. N., Varedi, M., Fathali, M., Zarrin, M., Kashi-Alashti, M., & HasanNia, F. (2022). Use of low-level laser therapy for patients with chronic rhinosinusitis: a single-blind, sham-controlled clinical trial. Lasers Med Sci, 38(1), 5. DOI: 10.1007/s10103-022-03684-z PMID: 36538169 

Koycu, A., Bas, C., Musabak, U. H., Erbek, S. S., Koca, H. S., Babakurban, S. T., & Bahcecitapar, M. (2023). Effects of Combined Visible and Infrared Light Rhinophototherapy in Patients With Allergic Rhinitis. American Journal of Rhinology & Allergy, 37(1), 65–73. DOI: 10.1177/19458924221133898 PMID: 36266929